Para rematar o ano lectivo, podemos sentirnos orgullosos/as de contar cun novo mural situado na Rúa Xesús Pousa, no muro exterior do colexio, xunto coa «nosa Rosalía». Un proxecto promovido dende a ANPA do CEIP A PONTE no 2022 e financiado polo Concello de Ourense. O artista Camilo Dasilva é o autor do Mural das Pioneiras.
Este proxecto naceu coas seguintes motivacións:
– Recoñecer e identificar símbolos do noso barrio: ponte romana, estación de tren, termas, etc.
– Adecentar o espazo recollendo a singularidade da contorna.
– Facer dun muro de contención; un espazo pedagóxico que transmita valores que estean presentes na educación das/os nosas/os fillas/os.
O mural simboliza a viaxe que o alumnado vai facer no tren do CEIP A PONTE durante a súa escolarización no centro, con paradas cheas de valores: feminismo, liberdade, xustiza social, identidade, cultura, diversidade… indispensables na súa formación.
Aquí tedes un video do paso a paso do proceso de creación do Mural:
ANTONIA FERRÍN – PRIMEIRA ASTRÓNOMA GALEGA
Naceu no Carballiño o 13 de maio de 1914, finou en Santiago de Compostela en 2009, foi unha matemática, profesora e a primeira astrónoma galega. En 1934 comezou a traballar como profesora axudante de Física e Matemáticas na súa facultade, unha das seis mulleres en facelo naquel momento. Seguiu estudando e matriculouse en Farmacia e fixo os dous cursos de Ciencias Exactas que a Universidade de Santiago.
Polo seu posicionamento político, e tras unha denuncia anónima, en 1937 foi sancionada e apartada da docencia na Universidade de Santiago, ao igual que outros 45 profesores. En 1940 revisouse o seu caso e puido reincorporarse á docencia universitaria.
Neses anos coñeceu a Ramón María Aller e comezou a se interesar pola astronomía. Dende 1950, traballou no Observatorio Astronómico da Universidade de Santiago e publicou os seus traballos en distintas revistas de astronomía.
En 1957 converteuse na primeira muller profesora da Facultade de Matemáticas en Santiago. Alí impartiu clases ata 1963. Nesa época, ademais, rematou a súa tese sobre observación astronómica, Observacións de pasos por dúas verticais, dirixida por Aller e presentada na Complutense. Foi a primeira tese lida na nova Sección de Matemáticas e a primeira tese de Astronomía realizada por unha muller en España.
Ese ano marchou á Facultade de Matemáticas da Universidade Complutense, onde deu clases de astronomía. Permaneceu na Complutense durante case vinte anos, ao tempo que continuou impartindo clases de ensino secundario na mesma cidade ata a súa xubilación en 1984. En 2004 trasladouse a Santiago de Compostela por motivos de saúde.
MARÍA BARBEITO – PIONEIRA NA RENOVACIÓN PEDAGÓXICA
Naceu na Coruña o 2 de marzo de 1880 e finou na mesma cidade en 1970.
Dende 1911 exerceu como directora da escola, que converteu nun colexio modelo, sendo pioneira na renovación pedagóxica. Introduciu en Galicia os principios de Maria Montessori e o seu método, baseado en fundamentos psicopedagóxicos de liberdade e autoactividade dos/as nenos/as nun ambiente que favoreza o seu desenvolvemento.
Mostrouse sempre contraria á ensinanza baseada na memorización e opta por unha metodoloxía que aproveite os recursos da comunidade e fomente a observación. Para ela, educar non significaba transmitir coñecementos, senón formar aos nenos e ás nenas para que poidan adquirilos por si mesmos, defendendo unha educación renovadora, libre e creativa.
Defendía a instalación de escolas públicas (“escolas de todos e todas”) fronte ás clasistas. Introduciu a música e a ximnasia rítmica na escola, ao igual que abriu comedores, roupeiros e colonias escolares. Nas Escolas da Guarda engadiu a observación antropolóxica e o uso de fichas para o estudo psíquico individualizado de cada alumno e alumna. Tamén foi unha gran promotora da coeducación de ambos xéneros e do emprego da lingua galega nas aulas.
Foi membro correspondente da Real Academia Galega e formou parte da sección pedagóxica do Instituto de Estudos Galegos.
IRENE GONZÁLEZ – PRIMEIRA FUTBOLISTA FEDERADA
Nada na Coruña o 26 de marzo de 1909 e finada na mesma cidade en 1928, foi unha deportista galega, considerada a primeira xogadora galega e española de fútbol.
Ao principio da súa carreira, no equipo infantil Racing-Athletic, Irene xogaba de dianteira centro, mais por motivos descoñecidos, cando fundou o seu club Irene C.F., do que pasou a ser capitá, cambiou á posición de porteira. No equipo, que estaba federado, xogaba xunto aos homes. A súa fama fixo que o seu club disputase encontros na Laracha, Betanzos, Ferrol, Sada, Oleiros, Culleredo, Monforte ou Noia, con importante presenza de público.
Os que a viron xogar afirman que Irene era unha gran porteira, á que era moi difícil meter un gol. A comezos do ano 1925, cando faltaban tan só uns meses para que cumprise dezaseis anos, sacáronlle a única fotografía súa coñecida.
Co Irene F.C. participou en competicións infantís da Coruña, e de xuño a setembro de 1925 organizou un campionato en que participaron dezaoito clubs. Tamén interveu en varios encontros amigables. En outono do ano 1927 enfermou de tuberculose, doenza que a afastou do terreo do xogo. Cos poucos recursos que tiña, tivo que empeñar as súas escasas posesións para poder pagar a medicación, a alimentación e o alugueiro.
En novembro dese ano, os xornais locais difundiron o seu grave estado e dos apuros polos que pasaba, e debido a isto xurdiu rapidamente a solidariedade da xente. Na Coruña, Ferrol e Betanzos fixéronse colectas entre os afeccionados durante os partidos de fútbol e celebráronse varios partidos benéficos, dos que se lle entregou toda a recadación. Irene puido recuperarse, mais uns meses despois faleceu repentinamente no seu domicilio polas secuelas que lle deixou a tuberculose
AUREA RODRÍGUEZ- PRIMEIRA GAITEIRA
Nada o 16 de novembro de 1897 en Muntián – descoñécese a data e lugar de defunción.
Considerada unha pioneira entre as intérpretes da gaita en Galicia ao ser a primeira muller documentada neste sentido e que ademais liderou o grupo de gaitas Os Maravillas de Cartelle da que foi Manager.
Aurea comeza a tocar a gaita arredor de 1907, á idade de dez años. Inda que non o podemos confirmar, é moi probable que en 1910, tras o falecemento do seu pai e a súa nai e como medio de vida para ela e os seus irmáns.
As fontes hemerográficas da época permiten dar conta do enorme éxito do grupo, en xeral, e de Aurea, en concreto, en toda a xeografía galega durante toda a década de 1920
Será na altura de 1929 cando as xiras do grupo comecen a traspasar as fronteiras de Galicia. Realizan actuacións por Madrid, que, recollidas na prensa da época, coroan a Aurea como “La reina de la gaita Gallega”, e por Arxentina no mes de novembro. A última nova sobre Áurea é dunha actuación que tivo lugar en Venezuela en 1945.